Ton Meesters (molenprijs 2023), Carel van Herpt (molenprijs 2025) en Burgemeester Mark van Stappershoef.

Carel van Herpt ontvangt Brabantse Molenprijs 2025

De Brabantse Molenprijs is uitgereikt aan de heer Carel van Herpt uit Goirle. Hij ontving deze eervolle prijs op donderdag 11 september 2025 in molen De Wilde in Goirle uit handen van burgemeester Mark van Stappershoef. De heer Van Herpt ontvangt de Brabantse Molenprijs voor zijn jarenlange inzet op bijzondere wijze voor de Brabantse molens en molenaars.

Behoud Goirlese molens

De heer Van Herpt heeft zich meer dan veertig jaar ingezet voor het behoud en de functionaliteit van twee molens in Goirle: molen De Visscher en molen De Wilde. Vanaf 1982 was hij vrijwillig molenaar bij deze molens die destijds nog in eigendom van de gemeente waren. De Heemkundekring had toen de verantwoording voor het beheer van deze momumenten. De ‘werkgroep molens’, met de heer Van Herpt als voorzitter, slaagde erin om beide molens met subsidies grondig te restaureren en te privatiseren. In 1997 werd de Stichting Akkermolens Goirle opgericht en kreeg zij de molens in erfpacht. Sindsdien zorgt deze stichting, waarvan de heer Van Herpt ruim 25 jaar lang voorzitter was, voor de techniek, het onderhoud en de biotoop van beide molens.

Molens en molenaars

In 1993 nam de heer Van Herpt plaats in het bestuur van de afdeling Noord-Brabant van het Gilde van Vrijwillige Molenaars en gaf in die functie mede vorm aan de opleiding tot molenaar. Hij organiseerde theoriecursussen voor molenaars in opleiding en hij leidde zelf ook de nodige nieuwe molenaars op. Ook nam de heer Van Herpt in 1994 het initiatief voor de oprichting van de Molenstichting Noord-Brabant, waarvan hij tot 1998 voorzitter was. Later nam hij plaats in de Adviesraad van de Brabantse Molenstichting waarin de adviezen werden geformuleerd voor de grootscheepse restauratiegolf van veel molens in de jaren 2013 tot 2021.

In 2000 was hij de drijvende kracht achter het plan van de werkgroep Vrienden van Goirle om een boek over de Goirlese molens en molenaars te schrijven. Dit boek werd in 2001 uitgegeven met daarin een uitgebreide beschrijving van de heer Van Herpt over hoe een molen werkt. In 2004 werd de heer Van Herpt Koninklijk onderscheiden voor zijn betekenisvolle werk.

Zijn passie voor de molens bracht hij in die tijd onder de aandacht van een breed publiek door het verzorgen van lezingen, rondleidingen en opleidingen. De laatste jaren heeft de heer Van Herpt zich nog ingezet voor de ingrijpende renovaties van beide molens in Goirle. In 2023 ging hij op tachtig jarige leeftijd met welverdiend molenaarspensioen. Tot op heden is de heer Van Herpt echter nog steeds met raad en daad betrokken bij Stichting Akkermolens.

Brabantse Molenprijs

Elke twee jaar wordt de Brabantse Molenprijs uitgereikt door de Molenstichting Noord-Brabant. Deze stichting zet zich in voor de ongeveer 130 molens die nog herkenbaar in het Brabantse land staan met als doel deze molens, of de restanten van de molens, te behouden. De Brabantse Molenprijs is een blijk van waardering voor het vrijwillige werk van mensen in de ‘molenwereld’.

UitnodMolencontact7okt25

Theorielessen seizoen 2025 – 2026

Geachte mevrouw Wessels,

Knippenbergprijs 2025: thema

immaterieel erfgoed

Aanmelden speciaal voor molenaars tot 13 sept!!!

De Knippenbergprijs 2025 heeft als thema immaterieel

erfgoed, ofwel de tradities die van generatie op

generatie worden doorgegeven. De winnaar ontvangt

de Knippenbergpenning en een cheque van 1000 euro,

voor de tweede en derde plaats is 500 euro

beschikbaar.

Brabant is rijk aan immaterieel erfgoed. Immaterieel erfgoed noemen we ook

weleens ‘levend erfgoed’, omdat het erfgoed is dat vandaag de dag nog gekoesterd

wordt door mensen. Carnaval bijvoorbeeld, of kermis, dierendag en sinterklaas.

Wie kan meedoen?

Heb je een project dat daarover gaat en ben je daar een beetje trots op, meld het

dan aan voor de Knippenbergprijs 2025. Iedereen kan meedoen, zowel

heemkundekringen, immaterieel erfgoed gemeenschappen, musea enzovoort.

Belangrijk is dat het om immaterieel erfgoed gaat en dat er een immaterieel erfgoed-

gemeenschap bij. Projecten kunnen ook voorgedragen worden door derden.

Aanmelden

Projecten kunnen tot 1 september 2025 aangemeld worden

door een mail te sturen met daarin:

– naam van de inschrijver/inschrijvende organisatie met

adres, telefoonnummer en emailadres.

– een beschrijving van de traditie

– een beschrijving van het project en het resultaat ervan

– met wie en hoe er samenwerkt is

– minimaal twee rechten-vrije foto’s van minimaal 2MB

Aanmeldingen sturen naar:

knippenbergprijs@brabantsheem.nl

De beoordeling ligt in handen van een onafhankelijke jury.

De uitreiking is op zaterdag 15 november in Oirschot.Enkele voorbeelden

– Een heemkundekring heeft in samenwerking met de carnavalsvereniging de

geschiedenis uitgezocht van de vereniging en/of de verhalen opgetekend van

de carnavalsvierders.

– De organisatoren van een processie hebben met hulp van de amateurfotoclub

hun traditie in beeld gebracht en geëxposeerd. Daarna heeft de

heemkundekring de foto’s in hun beeldbank opgenomen.

– De mensen betrokken bij een bedelfeest, zoals Sint Maarten of Driekoningen,

hebben om hun immaterieel erfgoed door te geven aan de toekomst hun traditie

een nieuwe vorm gegeven die meer aanspreekt bij nieuwe generaties.

– Een gilde heeft lesmateriaal gemaakt om jongeren bekend te maken met het

gildeleven.

– Een museum heeft een aantal ambachtslieden – zoals een wever,

goudborduurster en een beenbewerker – de kans gegeven om in het museum

een tentoonstelling in te richten en demonstraties te geven.

-Een erfgoedvereniging heeft een publiciteitscampagne opgezet om het

immaterieel erfgoed in hun gemeente te inventariseren.

Willy Knippenberg (1910-2005), priester

en leraar aan het kleinseminarie

Beekvliet in Sint-Michielsgestel, had

veel op met immaterieel erfgoed, al

noemde hij dat toen nog niet zo. Het

dagelijks leven stond bij hem centraal,

zowel in materiële als in immateriële

vorm. Voor hem was erfgoed niet iets uit

het verleden, maar vooral van mensen

vandaag.

Willy Knippenberg, getekend door H. de

Laat

De Knippenbergprijs is een initiatief van de

stichting Brabants Heem, de

koepelorganisatie voor 127

heemkundekringen en erfgoedorganisaties

in de provincie Noord Brabant. De prijs

wordt om de twee jaar uitgereikt.

De werkgroep Knippenbergprijs bestaat uit:

Ineke Strouken, voorzitter

Theo Cuijpers, secretaris

Tjeu van Ras, bestuurslid

Voor meer informatie over de

Knippenbergprijs, stuur een e-mail naar:

knippenbergprijs@brabantsheem.nl

zie ook:

www.brabantsheem.nl/category/knippen

bergprijs/

Knippenbergprijs-2025-2

Brabant krijgt eerste klimaatbestendige monumentenfonds van Nederland

4 juli 2025Cultuur, erfgoed, sport en vrijetijdBevat visueel element: Video

Gedeputeerde Bas Maes (Erfgoed) van de provincie Noord-Brabant en directeur-bestuurder Uǧur Özcan van het Nationaal Restauratiefonds zetten eerder vandaag bij een bezoek aan landgoed Zwijnsbergen in Helvoirt hun handtekening onder de samenwerking in het nieuwe fonds. Vanaf 15 juli kunnen monumenteigenaren bij het Restauratiefonds een lening met lage rente aanvragen uit het Brabants Erfgoedfonds.

Het Brabants Erfgoedfonds is het eerste provinciale monumentenfonds in Nederland dat ook financiering beschikbaar stelt voor klimaatadaptieve maatregelen. Daarmee levert Brabant een belangrijke bijdrage aan actuele maatschappelijke opgaven, zoals de verduurzaming en klimaatbestendigheid van de leefomgeving. In het fonds zit 50 miljoen euro. Het geld komt uit de zogeheten immunisatieportefeuille (opbrengst verkoop Essent-aandelen).

Het fonds biedt eigenaren van rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en cultuurhistorisch waardevolle gebieden de mogelijkheid om financiering aan te vragen voor onderhoud, restauratie, herbestemming, verduurzaming en klimaatadaptatie.

Voorbeelden van erfgoed in deze waardevolle gebieden zijn waterbouwkundige elementen zoals weteringen en kanalen, en menselijk gevormde natuur als heidegebieden en vennen. Ook militaire erfgoedelementen, bijvoorbeeld kazematten en inundatiegebieden, vallen hieronder. Verder kunnen ook eigenaren van onder meer kerken, kastelen, monumentale huizen een lening aanvragen.

“Dit fonds biedt naast bestaande provinciale- en Rijksregelingen een extra kans om waardevol erfgoed voor toekomstige generaties te behouden én toegankelijk te houden.”

Bas Maes, gedeputeerde

Erfgoed behouden voor toekomstige generaties

Gedeputeerde Bas Maes (Erfgoed): “Dit fonds biedt naast bestaande provinciale- en Rijksregelingen een extra kans om waardevol erfgoed voor toekomstige generaties te behouden én toegankelijk te houden. De aflossing van leningen wordt teruggestort in het monumentenfonds, zo ontstaat een doorlopend en duurzaam fonds met geld dat steeds opnieuw kan worden uitgeleend voor nieuwe projecten.”

Uğur Özcan, directeur-bestuurder van het Nationaal Restauratiefonds: “Meer monumenteigenaren financieel ondersteunen om hun monument klaar te maken voor de toekomst. Daar zetten we ons dagelijks voor in. Daarom zijn we blij met deze samenwerking. Dit fonds helpt niet alleen het erfgoed, maar versnelt ook ruimtelijke en duurzame transities in de provincie. Brabant zet hiermee een belangrijke stap en is landelijk koploper.”

Aanvragen van lening

De uitvoering van het Brabants Erfgoedfonds is in handen van het Nationaal Restauratiefonds, 40 jaar geleden opgericht door het ministerie van OCW. Voor het in stand houden van erfgoed beheren ze zonder winstoogmerk vergelijkbare fondsen voor de Rijksoverheid, provincies, gemeenten en private partijen.

Eigenaren kunnen de Brabants Erfgoedfonds-hypotheek met lage rente vanaf 15 juli aanvragen op de website van het Restauratiefonds. De lening bedraagt minimaal €10.000 en maximaal €1 miljoen per monument, tegen een lage rente. De hoogte van de hypotheek wordt bepaald aan de hand van de door de gemeente vastgestelde kosten.

Meer informatie en aanvragen vanaf 15 juli op www.restauratiefonds.nl/brabantserfgoedfonds(verwijst naar een andere website)

Klik hier voor de originele publicatie

43e Brabants Vlaamse Contactdag op Zaterdag 4 okt 2025

In een traditie van tientallen jaren organiseren we ook dit jaar weer de Vlaams-Brabantse Contactdag. In 2025 is het weer aan ons, Levende Molens V.Z.W., om dit te organiseren en ‘Vlaams-Brabantse Contactdag’ heeft dan nu ook nog een dubbele betekenis. We ontvangen de deelnemers namelijk in het Vlaams-Brabantse Keerbergen en nog wel in een apart soort molen, namelijk ‘De Botermolen’.  Dit is de naam van de plaatselijke ‘Koninklijke Heemkring’. Deze Heemkring heeft in meer dan 60 jaar een enorme collectie allerhande materiaal verzameld. Hierbij een gedeeltelijke opsomming : tweewielige boerenkarren, vierwielige boerenwagens, landbouwalaam, een smidse, het interieur van de afgebroken kerk van Keerbergen en als laatste in deze opsomming, de botermolen. De naamgever aan dit erf is een boterton aangedreven door een hondemolen. Zoals gebruikelijk ontvangen we hier de deelnemers tussen 12:00 en 13:00 uur met een drankje en een versnapering.

Het adres is Haachtsebaan 85 A in 3140 Keerbergen België.

Na de ontvangst worden de groepen ingedeeld en de verschillende routes meegegeven. Naast een bezoek aan het heemerf  onder begeleiding van een gids staan dit jaar nog 2 standaardmolens en 1 watermolen op het programma.

De eerste standaardmolen is de plaatselijke Heimolen, gelegen op een steenworp van het heemerf.  Deze molen met zijn recht zadeldak is oorspronkelijk gebouwd in 1706 en in 1722 naar de huidige standplaats overgebracht. Na enig verval is de molen een eerste maal gerestaureerd in 1955 en tenslotte maalvaardig hersteld in 2003. In de tussentijd was de molen in 1975 verkocht aan de gemeente. Momenteel wordt de molen semiprofessioneel bemalen door Alexander Malongré. Het 25 meter lange gevlucht bestaat uit 2 geklinknagelde roeden, type Verhaeghe. Als binnenwerk zijn er 2 koppel Franse stenen, het ene koppel met een diameter van 1,60 m, het andere met een diameter van 1,50 m.

De volgende molen is ongeveer 100 jaar ouder, namelijk gebouwd in 1611.  Dit is de Kaasstrooimolen in Heist-op-den-Berg. Door vele mensen, waaronder ook onze oude molenaars, de molen van Hulshout genoemd. De molen staat namelijk heel dicht bij het centrum van Hulshout, terwijl de afstand tot het centrum van Heist-op-den-Berg bijna 10 km bedraagt. Deze standaardmolen is nooit zwaar in verval geraakt, maar door de ouderdom was uiteindelijk toch een grondige restauratie nodig.  Na aankoop in 1978 door de gemeente is dit uitgevoerd op het einde van de jaren ’80 van de vorige eeuw. Dit is een van de weinige molens die steeds het houten gevlucht heeft behouden en dat zorgt voor steeds weerkerende onderhoudswerken. De houten roeden van tegenwoordig gaan meestal tussen de 10 tot 15 jaar mee. Naast houtrot van de einden is het ook belangrijk dat de pestel of borst zo weinig mogelijk knopen heeft, vooral in het gedeelte naast de askop. Dit voorjaar heeft de Kaasstrooimolen dan ook zijn zoveelste nieuwe houten roeden gekregen. De borst is uitgevoerd in eiken en de einden in douglas. Bijzonder is ook de samenstelling van de 2 koppel stenen, beide met een diameter van 1,50 m. De voormolen heeft een Engelse ligger en een Franse loper, de achtermolen heeft een Franse ligger en een kunststenen loper. Even een verduidelijking voor onze Noord-Brabantse bezoekers.  Aan deze kant van de grens is de voormolen het koppel stenen aan de staartkant van de molen en dus ligt de achtermolen langs de kant van het gevlucht.

Hierbij ook nog een woordje uitleg over het verschil tussen Franse en Engelse stenen. Beide soorten, gemaakt van kwarts, zijn meestal afkomstig uit groeven gelegen in La Ferté sous Jouare. Franse stenen zijn grof van structuur en werden meestal gebruikt voor het malen van veevoer. Engelse stenen zijn tussen de kerven zeer glad en zeer geschikt voor het mooi uitmalen van tarwe. De benaming ‘Engelse’ is ontstaan doordat deze stenen veelvuldig werden uitgevoerd naar het Verenigd Koninkrijk.  Vrijwillig molenaar hier is Mil Vanpelt, zeer tevreden dat hij na 5 jaar wachten, terug met de wind kan malen. Tot slot nog vermelden dat ook hier een mooi heemerf is gecreëerd door de bouw van een lemen langgevelhoeve en een apart bakhuis.

De beloofde watermolen is de Servaesmolen in Boortmeerbeek. Deze molen is in 2022 gekocht door de gemeente en wacht nu op restauratie, maar is ook in de huidige staat te interessant om links te laten liggen. De oudste vermelding is 1404 met verbouwingen in de 17 de eeuw en in 1775. Door deze verbouwingen is het huidige gebouw met 4 verdiepingen ontstaan, oorspronkelijk werkend met een onderslagrad. In 1908 is dit rad vervangen door een Francis-turbine en die zorgde gedeeltelijk voor de aandrijving van een indrukwekkende installatie. Een opsomming: 4 koppel stenen, 2 builen, hamermolen, haverpletter, mengketel, koekbreker en een graankuiser. De watermolen is in bedrijf gebleven tot na WO 2, waarna de productie verhuisde naar een nieuwe, mechanische maalderij op de andere oever van de rivier.

Na het bezoek aan de verschillende molens keren we terug naar De Botermolen, waar we verwacht worden voor de afsluitende maaltijd.

Tezamen met de begeleiding door een gids in De Botermolen is de deelnameprijs voor de deze Contactdag 30 euro per persoon (ook voor introducees) over te schrijven op rekeningnummer:

Bank: KBC
IBAN: BE 36 4340 0148 2181
BIC: KREDBEBB t.n.v. Levende Molens V.Z.W.

Graag tijdig inschrijven, ten laatste op vrijdag 26 september. Iedereen van harte welkom!

Bij het vermelden van de naam bij het overmaken van het geld, ook het GVM-nummer vermelden.

Jef Druyts
Levende Molens V.Z.W.

Zondag 22 juni was de viering van het 175-jarig bestaan van de Nispense molen van Aerden, èn de feestelijke opening van de naastgelegen Windschuur.

Beltmolen van Aerden

De Beltmolen van Aerden in Nispen is één van de vier molens in de gemeente Roosendaal. De molen is gebouwd in 1850 en werd gebruikt als korenmolen. Opdrachtgever voor de bouw was Johannes van de Weijgert, die de molen vier jaar later verkocht aan Johannes Ludovicus Aerden uit Wouw. 

Om minder afhankelijk te zijn van de wind werd in 1883 een stoommachine geplaatst en in 1903 een petroleummotor. Toch werd ook op de wind gemalen: in 1936 installeerde molenmaker Marinus van Riet zijn zelfzwichtend systeem, het zogenaamde van Riet-systeem, op beide roeden.

De molen van Aerden is juist door het (nog steeds werkzame) van Riet-systeem uniek in z’n soort. De uitvoering van het systeem op beide roeden is op geen andere molen meer toegepast.

In plaats van een hekwerk met zeilen, wat gangbaar is op de meeste molens, heeft de molen van Aerden op de wieken achter de roeden om de lengteas draaibare panelen. De kantelbare panelen passen hun stand automatisch aan de kracht van de wind, waardoor de molen een constantere draaisnelheid aan kan houden. 

De molen van Aerden draait meestal nog wekelijks minimaal één ochtend (meestal op vrijdag) en is op dat moment gratis toegankelijk voor het publiek.

De Windschuur

De gemeente Roosendaal heeft recentelijk de restauratie van het zogenaamde ‘motorhuis’ naast de molen van Aerden in Nispen afgerond. Voor het beheer van dit motorhuis is Stichting ‘de Windschuur’ opgericht.

De Windschuur zal in de toekomst worden gebruikt als bezoekersruimte om individuen en kleinere groepen te ontvangen als de molen ‘regulier’ is opengesteld, en tijdens ‘speciale’ dagen zoals bijvoorbeeld de Nationale Molendag en Open Monumentendag. Verder wordt de Windschuur gebruikt als documentatiecentrum en voor educatieve doeleinden, gericht op molens in het algemeen en die van Nispen in het bijzonder. Tevens kan van de ruimte gebruik worden gemaakt voor activiteiten door regionale culturele en educatieve organisaties.

De Windschuur wordt ingericht met permanente en tijdelijke exposities en tentoonstellingen gerelateerd aan de beltmolen van Aerden, (West-Brabantse) molens, en aan regionale cultuurhistorie. Tentoonstelling- en presentatiemateriaal kan onder andere ook worden gebruikt voor educatieve en voorlichtingsdoeleinden (scholen en verenigingen), presentaties voor specifieke doelgroepen, vakgerichte (molenaars) cursussen, etc.

Contactinformatie:

e-mail: infowindschuur@gmail.com

Klaas-jan Douben (voorzitter Stichting de Windschuur), 06-52398308

Jos Nieuwlaat (molenaar en secretaris Stichting de Windschuur), 06-11738826

Verslag slotcongres 20250618

Klik hier voor de presentatie van Hans de Mars en Joks Janssen.

Beste moleneigenaar,

Met de subsidieregeling cultureel erfgoed Noord-Brabant 2016, paragraaf 3: Instandhouding Molens kunnen moleneigenaren voor projecten die zorgen voor het in stand houden van molens een subsidie ontvangen.

Bij deze willen wij u ervan op de hoogte stellen dat het tot 5 december 2025 mogelijk is om in het kader van deze regeling subsidie aan te vragen.

Hierbij de link naar ons subsidieloket waar de subsidie kan worden aangevraagd. https://www.brabant.nl/loket/producten-diensten/cultureel-erfgoed-instandhouding-molens/#collapsable-259892

Enkele belangrijke voorwaarden:

• De molen is gelegen binnen het grondgebied van de provincie Noord-Brabant
• De molen is een rijksmonument;
• U beschikt over een beschikking van het Rijk tot subsidieverlening op grond van de Sim over de periode 2025-2030;
• U beschikt over een door de RCE geaccordeerd instandhoudingsplan over de periode 2025-2030.

Meer informatie over de regeling vindt u hier: Subsidieregeling cultureel erfgoed Noord-Brabant 2016 | Lokale wet- en regelgeving