Strijd om behoud molenerf en bijgebouwen in Halsteren
Onze vereniging De Westbrabantse Molens is al sinds mei 2019 doende om het unieke molenerf te Halsteren te beschermen. Onze vereniging is een belangenvereniging die actief pleit voor molenbehoud en de daarbij horende omgeving. De molen Sint Antonius zelf aan de Halsterseweg 57 is Rijksmonument; de bijgebouwen en het erf zijn echter niet beschermd.
De molen van Halsteren is de laatste windmolen van Halsteren en is tot het laatst toe in bedrijf gebleven door de molenaarsfamilie Moerland. Deze molenaarsfamilie heeft vanaf circa 1900 de molen bemalen in meerdere generaties. Tot aan het overlijden van de laatste molenaar Frans Moerland in 2010 werd het geheel bemalen, bewoond en onderhouden door de heer Moerland. Inmiddels is er een jonge molenaar gevonden die de molen in bedrijf houdt en een stichting die zorgt dat de molen onderhouden wordt.
Het bemalen van de molen en het onderhoud daarvan is objectgericht, iets wat wij als vereniging natuurlijk ten volle ondersteunen. De waarde van de molen is echter veel groter dan alleen het object. Het molenerf van Halsteren ademt nog steeds de familie Moerland. Het ensemble van molen, molenaarswoning, schuur en overige opstallen is één der laatsten in West-Brabant. De meeste molens zijn nu ontheemd van hun omgeving, afgesloten van molenaarswoningen (die veelal verkocht, verbouwd of afgebroken zijn) dan wel verworden tot het centrale deel van een plantsoen. De combinatie van molen en opstallen en het molenerf maakt dat we hier kunnen spreken van een uniek monument met een hoge mate van zeldzaamheid. In onze ogen is hier sprake van een molinologische tijdscapsule.
Wij hebben in mei 2019 jongsleden bij de gemeente Bergen op Zoom voor het molenerf en de bijgebouwen de status van gemeentelijk monument aangevraagd, doch het college heeft dit eind maart 2020 afgewezen met als argument dat de gebouwen geen monumentale waarde hebben alsmede dat de eigenaar de gebouwen wil slopen en een zorgcomplex wil bouwen. De gemeentelijke monumentencommissie (de commissie ruimtelijke kwaliteit) heeft B en W tot tweemaal toe positief geadviseerd (“van harte”) om aan ons verzoek te voldoen. Dit op basis van een waardestelling die uitgevoerd is in het najaar van 2019. Tot onze verbazing is dit advies genegeerd door het college. Tevens is het besluit van de gemeente incompleet door alleen in te gaan op de opstallen. Ook het molenerf behoeft bescherming.
Sjef Robben tijdens opnames van Zuid West TV
Op ons verzoek is door bouwhistoricus D.J.K. Zweers een nieuwe onderzoek gedaan met de daarbij behorende waardestelling. In zijn rapport is breder gekeken naar het “ensemble” en is ook de externe waardestelling meegenomen. De heer Zweers komt tot de conclusie dat het complex een hoge zeldzaamheidswaarde heeft en dringend bescherming nodig heeft. Dit blijkt ook uit de puntentelling, want die komt uit op 86 punten. Volgens de erfgoedverordening is een minimum van 78 punten noodzakelijk.
Inmiddels hebben wij op 7 mei 2020 een bezwaarschrift ingediend bij de gemeente Bergen op Zoom. Het rapport van de heer Zweers is als bijlage meegezonden. We worden in ons bezwaar gesteund door de Molenstichting Noord-Brabant, de vereniging De Hollandsche Molen en de vereniging binnenstad Bergen op Zoom.
